Farby okrętowe na dachy – trwała renowacja dachów blaszanych z użyciem produktów Jotun

Farby okrętowe kojarzą się głównie z malowaniem statków i platform morskich, ale coraz częściej znajdują zastosowanie także przy renowacyjnym malowaniu dachów blaszanych. Ich wyjątkowa trwałość i odporność sprawiają, iż doskonale chronią dach przed korozją i słońcem . Poniżej wyjaśniamy, czym wyróżniają się farby okrętowe (na przykładzie marki Jotun), jak przygotować dach do malowania i jak dobrać odpowiednie produkty.

Farby jednoskładnikowe vs. dwuskładnikowe (1K vs. 2K)

Farby jednoskładnikowe (1K) to takie, które są gotowe do użycia prosto z opakowania – nie wymagają mieszania z utwardzaczem. Z kolei farby dwuskładnikowe (2K) składają się z bazy i utwardzacza, które trzeba dokładnie wymieszać przed aplikacją (w ściśle określonych proporcjach). Różnica ta wpływa na sposób użycia i właściwości powłoki:

• Łatwość aplikacji: Farby 1K są prostsze w użyciu, co doceniają wykonawcy i majsterkowicze. Nie trzeba odmierzać i mieszać składników, a niewykorzystaną farbę można przechować w puszce na później. Przykładem 1K jest Jotun Pilot ACR – jednoskładnikowa farba akrylowa rozpuszczalnikowa (na bazie ksylenu)

   Innym popularnym produktem 1K jest Jotun Conseal Touch Up (TU) – akrylowa gruntoemalia antykorozyjna, również jednoskładnikowa

   Farby 1K zazwyczaj schną fizycznie (przez odparowanie rozpuszczalnika), więc nie wymagają reakcji chemicznej do utwardzenia powłoki.

• Trwałość i właściwości powłoki: Farby 2K utwardzają się w wyniku reakcji chemicznej między bazą a utwardzaczem, co często daje powłokę o wyższej odporności mechanicznej i chemicznej. Typowe farby 2K stosowane na dachach to farby epoksydowe (jako podkład) oraz farby poliuretanowe (jako nawierzchnia). Przykładowo, system Jotun może składać się z podkładu epoksydowego Jotamastic 90 (dwuskładnikowa mastykowa farba epoksydowa do podłoży słabiej przygotowanych) oraz nawierzchni poliuretanowej Jotun Hardtop. Farba Jotun Hardtop XP sprzedawana jest jako zestaw bazy i utwardzacza – np. opakowanie 0,94 litra składa się z 0,85 L bazy + 0,09 L utwardzacza

  Taka utwardzona powłoka poliuretanowa jest wyjątkowo odporna na UV, ścieranie i zmienne warunki atmosferyczne

• Czas schnięcia i aplikacja: Farby 2K zwykle szybciej osiągają pełne utwardzenie i są bardziej odporne zaraz po wyschnięciu. Mają jednak ograniczony czas przydatności (pot life) po zmieszaniu – np. kilka godzin, po których farba gęstnieje i nie nadaje się do użytku. Farby 1K nie mają takiego ograniczenia, co bywa wygodniejsze przy malowaniu mniejszych powierzchni lub detalów stopniowo. Z drugiej strony, nowoczesne farby 1K (jak wspomniane Jotun Pilot ACR czy Conseal TU) także są szybkoschnące – potrafią być dotykowo suche w kilkanaście minut w 20°C

  Zastosowanie produktów Jotun: Jotun oferuje standardowe farby okrętowe w obu kategoriach. Poza 1K Pilot ACR i Conseal TU, dostępne są np. Jotun Pioner Topcoat (TC) – także jednoskładnikowa farba nawierzchniowa. W kategorii 2K popularne są Jotun Jotamastic 90 (epoksyd 2K) czy poliuretanowe Jotun Hardtop XP/Flexi jako warstwy nawierzchniowe. Dwuskładnikowe epoksydy i poliuretany to rozwiązanie typowo profesjonalne – dają najwyższą trwałość, lecz wymagają doświadczenia i ścisłego trzymania się zaleceń producenta przy mieszaniu i malowaniu.

  Dachy z blachy ocynkowanej – zachowanie ocynku i trwałość

  Blacha ocynkowana to stal pokryta cienką warstwą cynku, która chroni stal przed rdzą. Cynk pełni rolę bariery dla tlenu i wilgoci, a także chroni katodowo (poświęca się – koroduje zamiast stali). Trwałość ocynku zależy od jego grubości i warunków środowiskowych. Standardowo blachy dachowe mają ok. 275 g cynku na m², co wystarcza na kilkadziesiąt lat ochrony Przyjmuje się, że dobrze wykonane pokrycie z blachy ocynkowanej wytrzyma średnio około 50 lat, zwłaszcza jeśli ma dodatkową powłokę malarską Nowoczesne blachy powlekane poliuretanem (np. PURLAK/PURMAT) potrafią służyć jeszcze dłużej Oczywiście w atmosferze agresywnej (nadmorskiej, przemysłowej) tempo korozji cynku wzrasta i żywotność się skraca

  W kontekście malowania dachów ocynkowanych istotne są następujące kwestie:

  Świeży ocynk a malowanie: Nowo ocynkowane blachy są bardzo gładkie i pokryte cienką warstwą produktów cynkowania (np. topnika, środków antykorozyjnych), które utrudniają przyczepność farby. Farby jednoskładnikowe (alkidowe, akrylowe) naniesione na świeży ocynk mogą ulegać zjawisku zmydlenia i łuszczyć się. Dlatego zaleca się odczekać z malowaniem ocynku – popularnie mówi się o „wysezonowaniu” go przez min. kilka miesięcy (często 6–12 miesięcy ekspozycji na atmosferę) aż lekko zmatowieje. W tym czasie na cynku tworzy się naturalna warstwa pasywacyjna (patyna z tlenków i węglanów cynku) poprawiająca przyczepność.

  Biała korozja cynku: Jeśli blacha ocynkowana była narażona na wilgoć bez dostępu powietrza (np. złożone arkusze, zakłady blachy), może pojawić się biały nalot – tzw. biała rdza (węglan cynku). Jest to objaw korozji cynku w warunkach dużej wilgotności i braku tlenu Biała korozja wygląda nieestetycznie i świadczy o zużyciu części warstwy cynkowej. Przed malowaniem należy ją usunąć (np. szczotką i detergentem, ewentualnie delikatnie preparatem do trawienia). Farba powinna być nakładana na zdrowy ocynk lub czystą stal.

  Właściwości ocynku w eksploatacji: Ocynkowana blacha dachowa z czasem pokrywa się matowym szaro-białym nalotem (naturalna patyna), co jest zjawiskiem pożądanym – oznacza stabilizację powłoki. Cynk chroni stal tak długo, aż sam zostanie w dużej mierze zużyty (skorodowany). Gdy ocynku zabraknie, rdza atakuje stal i pojawiają się brunatne wżery. Dlatego regularne malowanie dachu (co kilkanaście lat) jest ważne – nakładając farbę, odtwarzamy warstwę ochronną i odciążamy ocynk

  Dobrze dobrana farba na ocynk nie tylko poprawia estetykę, ale wydłuża żywotność dachu bo chroni ocynk przed zużyciem i zabezpiecza stal tam, gdzie cynku już brak.

  Plusy i minusy stosowania farb okrętowych na dachy

  Na koniec podsumujmy zalety i wady wykorzystania farb okrętowych (takich jak Jotun) przy malowaniu dachów:

  Zalety:

  • Wyjątkowa trwałość i odporność: Farby okrętowe są projektowane do ekstremalnych warunków – wytrzymują słoną wodę, skrajne temperatury od mrozu po upał intensywne UV i obciążenia mechaniczne. Na dachu oznacza to długotrwałą ochronę przed korozją, słońcem, deszczem i śniegiem. Powłoka z farby okrętowej klasy premium dłużej zachowa kolor i połysk niż typowa farba dekoracyjna

    Grubość powłoki i skuteczność antykorozyjna: Wiele farb okrętowych to wyroby grubopowłokowe, dające solidną warstwę ochronną. Np. Jotun Pilot ACR ma wysoką zawartość części stałych (~55%), co pozwala uzyskać grubszą powłokę z każdej litry farb Dzięki temu realny koszt pokrycia 1 m² może być niższy, bo mniej warstw trzeba nałożyć

    Odporność na zmiany temperatury i elastyczność: Dach nagrzewa się latem i oziębia zimą, co powoduje rozszerzanie i kurczenie blachy. Farby okrętowe mają wysoką wytrzymałość na rozciąganie i elastyczność, by znieść pracę podłoża bez pękania

    Są też odporne na krótkotrwałe wysokie temperatury (np. rozgrzany dach w słońcu) – nie spłyną ani nie popękają z tego powodu.

    Szybkie schnięcie i aplikacja w trudnych warunkach: Większość farb okrętowych jest szybkoschnąca, co zmniejsza ryzyko, że deszcz zniszczy świeżą powłokę. Jotun Conseal TU potrafi schnąć w dotyku w ~20 minut (przy 20°C)Co więcej, pewne produkty można aplikować przy niższych temperaturach otoczenia (nawet ~0°C) bez negatywnego wpływu co wydłuża sezon malarski na chłodniejsze miesiące. Dla porównania, wiele farb wodnych wymaga co najmniej +5°C. Oznacza to większą elastyczność terminu prac.

    Bogata kolorystyka i uniwersalność: Farby Jotun dostępne są w szerokiej gamie kolorów RAL z mieszalnika, w tym typowych kolorach dachowych (czerwienie tlenkowe, zieleń, grafit itp.) Mogą być stosowane nie tylko na dach – także na rynny, ogrodzenia, konstrukcje stalowe, co ułatwia dopasowanie renowacji całego otoczeniaJedną farbą (np. Conseal TU) możemy zagruntować i pomalować różne elementy posesji – to dość uniwersalny produkt.

  Wady:

  Trudniejsza dostępność i cena: Farby okrętowe to produkty specjalistyczne, nie kupimy ich w zwykłym markecie budowlanym】 Trzeba je zamawiać u dystrybutorów lub w sklepach z farbami przemysłowymi. Cena za litr bywa wyższa niż popularnych farb dekoracyjnych do dachów, choć – jak wspomniano – rekompensuje to większa wydajność i trwałość. Mimo wszystko, początkowy koszt zakupu może zniechęcać niektórych inwestorów.

   Wymagania bezpieczeństwa przy aplikacji: Prawie wszystkie farby okrętowe Jotun są rozpuszczalnikowe, co oznacza intensywne opary podczas malowania Osoba malująca powinna używać maski przeciwparowej, rękawic, a prace prowadzić z dala od ognia i źródeł iskrzenia (ze względu na łatwopalność oparów). Utwardzacze do farb 2K często zawierają izocyjaniany lub poliaminy – wymagają tym bardziej środków ochrony i doświadczenia. Producent wyraźnie ostrzega, by ściśle trzymać się wytycznych z kart technicznych (TDS) – dotyczących np. minimalnej temperatury, maksymalnego czasu na przemalowanie kolejnej warstwy itp. Dla amatora może to być pewne wyzwanie – ryzyko popełnienia błędu (zła proporcja mieszania 2K, pominięcie gruntu, malowanie przy złej pogodzie) jest realne, a ewentualne poprawki są pracochłonne.

• Krótki czas wykorzystania farby 2K: Jeśli zdecydujemy się na farbę dwuskładnikową, musimy przygotować się na szybką pracę. Po zmieszaniu utwardzacza z bazą farba ma ograniczony czas przydatności. Na dużych dachach to nie problem dla zorganizowanej ekipy z agregatem, ale przy małym obiekcie można zmarnować resztę, gdy nie zdążymy jej zużyć. W przypadku farb 1K ten problem nie występuje – można zamknąć wiadro i wrócić do malowania następnego dnia.

  Potencjalna nadwyżka jakości: Farby okrętowe mogą być postrzegane jako overkill na zwykły dach – w końcu dach nie jest zanurzony w morzu ani nie ociera o keję  Część ich zaawansowanych właściwości może nie być w pełni wykorzystana w warunkach dachowych. Przykładowo, epoksydy są odporne na chemikalia przemysłowe, ale na dachu rzadko jest to potrzebne. Dlatego niektórzy inwestorzy mogą uznać, że tańsza farba dachowa z marketu spełni ich oczekiwania, bo i tak planują odmalować dach za 5–8 lat. Farby okrętowe bardziej opłacają się, gdy celem jest maksymalne wydłużenie okresu między remontami – co dla wielu jest jednak istotną zaletą.

  Podsumowanie

  Farby okrętowe Jotun z powodzeniem można wykorzystać do renowacyjnego malowania dachów blaszanych, osiągając ponadprzeciętną trwałość i ochronę przed korozją. Kluczem jest właściwe przygotowanie powierzchni – czysty, odtłuszczony dach, pozbawiony rdzy i luźnych powłok – oraz dobór odpowiedniego systemu malarskiego (1K lub 2K) do potrzeb. Farby jednoskładnikowe (jak Jotun Conseal TU czy Pilot ACR) są łatwiejsze dla amatorów i nadal bardzo wytrzymałe, podczas gdy systemy dwuskładnikowe zapewniają absolutnie najlepszą ochronę, choć wymagają większej wprawy. Przy malowaniu ocynku pamiętajmy o zasadzie: świeży ocynk musi być wysezonowany lub zagruntowany przed malowaniem, aby farba dobrze się trzymała

  Stosując farby okrętowe, inwestujemy w długoterminowy spokój – dach będzie zabezpieczony na lata, nawet w surowym klimacie. Choć początkowy koszt i wysiłek mogą być większe niż przy użyciu zwykłej farby, efektem jest dach, który dłużej wygląda jak nowy i skutecznie chroni dom. Jeżeli zależy Ci na maksymalnej trwałości i profesjonalnym efekcie, farby okrętowe Jotun to rozwiązanie warte rozważenia.