Jak odnowić dach z blachodachówki? Farby, przygotowanie, renowacja

Blachodachówki malowane fabrycznie po latach tracą estetykę – blakną, kredują lub miejscami się łuszczą. W artykule podpowiadamy, jak podejść do renowacji takiego dachu i czym go pomalować, aby efekt był trwały i estetyczny.

Blachodachówki malowane proszkowo – specyfika renowacji

Wiele dachów z blachy (np. blachodachówki czy panele) jest fabrycznie pokrytych powłoką lakierniczą. Często jest to farba poliestrowa nakładana metodą coil-coating lub malowania proszkowego i wypalana w piecu. Takie powłoki fabryczne cechują się wysoką trwałością i elastycznością, ale po kilkunastu czy kilkudziesięciu latach mogą blaknąć pod wpływem UV, kredować (wybielać powierzchniowo) lub miejscami odpryskiwać (np. na zarysowanych krawędziach). Renowacja blachodachówki malowanej proszkowo wymaga podejścia nieco innego niż do surowego ocynku:

• Ocena stanu powłoki fabrycznej: Jeśli stary lakier trzyma się dobrze (nie łuszczy, nie pęka), najlepiej go pozostawić jako podkład. Wystarczy go zmatowić (drobny papier ścierny lub włóknina ścierna) i oczyścić. Malujemy wtedy farbę nawierzchniową na istniejącą powłokę. Gdy jednak stara farba łuszczy się płatami lub widoczne są oznaki korozji podpowierzchniowej (np. bąble, rdzawy nalot przy zarysowaniach), takie miejsca trzeba oczyścić do gołego metalu. Po oczyszczeniu ubytków – gruntujemy te miejsca (np. podkładem antykorozyjnym, jak wspomniany Vinyguard czy epoksydowym) i dopiero potem całość malujemy farbą nawierzchniową, wyrównując kolor.

• Usunięcie kredowania: Stare powłoki poliestrowe pod wpływem słońca często kredowieją, czyli pojawia się biały pył (pigment kredowy) na powierzchni. To zjawisko utleniania polimeru – lakier matowieje i brudzi dłonie białym proszkiem. Przed malowaniem trzeba koniecznie zmyć kredę, inaczej nowa farba nie będzie się trzymać (przyklei się do luźnego pyłu, który zaraz odpadnie). Mycie dachu z detergentem i szczotką zwykle usuwa skredowanie. Można wykonać prosty test: przetrzeć ręką suchą blachę – jeśli dłoń bieli się od kurzu pigmentowego, myjemy do skutku.

• Sprawdzenie reakcji ze starą powłoką: Większość fabrycznych powłok proszkowych to twory chemicznie dość odporne (poliester, poliuretan, PVDF). Dla pewności można zrobić test, jak opisywany wcześniej – nanieść trochę rozcieńczalnika na starą powłokę i sprawdzić, czy nie mięknie. Zwykle jednak farby okrętowe Jotun można nakładać na stare powłoki poliestrowe bez problemu, pod warunkiem ich zmatowienia i odtłuszczenia. W praktyce firmy malujące dachy renowacyjnie (np. specjalistyczne ekipy) często odnawiają blachodachówki właśnie farbami okrętowymi, uzyskując gładką i trwałą powłokę w dowolnym kolorze RAL.

• Przygotowanie powierzchni profilowanej: Blachodachówka ma przetłoczenia, zagłębienia i trudniej ją dokładnie oczyścić niż gładką blachę. Warto poświęcić czas na umycie wszelkich zakamarków (np. szczotką na kiju dojechać pod górne fale) i na staranne zmatowienie grzbietów fal, gdzie stara farba może być wyświecona. Jeżeli dysponujemy myjką ciśnieniową, to świetnie sprawdza się ona w wypłukaniu brudu z zakamarków łączeń arkuszy. Po wyschnięciu dachu upewnijmy się, że nigdzie nie ma luźnych resztek starej farby – jeśli są, zdrapmy je i punktowo zagruntujmy.

• Farby wodorozcieńczalne vs. rozpuszczalnikowe – właściwości i kompatybilność

  Farby wodne (wodorozcieńczalne) i farby rozpuszczalnikowe różnią się rodzajem nośnika i chemią spoiwa, co wpływa na ich zachowanie oraz kompatybilność przy nakładaniu warstw. W kontekście malowania dachów blaszanych i farb okrętowych (które z reguły są rozpuszczalnikowe) warto znać ich charakterystykę:

  • Farby wodorozcieńczalne: Najczęściej są to farby akrylowe na bazie dyspersji (emulsje). Zalety: prawie brak zapachu rozpuszczalnika, większa przyjazność dla środowiska i łatwiejsze mycie narzędzi (wodą). Wadą może być nieco gorsza przyczepność do bardzo gładkich czy tłustawych powierzchni metalowych – farby rozpuszczalnikowe penetrują i „gryzą” podłoże silniej. W Polsce popularnym przykładem farby wodnej na ocynk jest np. Eko-LOWICYN – akrylowa emulsja do dachów z ocynku

     Farby wodne wysychają przez odparowanie wody i  potrzebują odpowiednich warunków (temperatura powyżej +5°C, niezbyt wysoka wilgotność) aby dobrze zaschnąć. Tworzą elastyczną powłokę odporną na UV, ale pod względem twardości i odporności chemicznej zwykle ustępują powłokom 2K.

  • Farby rozpuszczalnikowe: Tu mieszczą się alkidowe, akrylowe, chlorokauczukowe, epoksydowe, poliuretanowe i inne – ich spoiwo jest rozpuszczone w rozpuszczalniku organicznym (typu ksylen, benzyna lakowa, itp.). Farby okrętowe Jotun to głównie rozpuszczalnikowe wyroby profesjonalne Podczas schnięcia ulatnia się rozpuszczalnik, a powłoka się utwardza (czasem dodatkowo przez reakcję chemiczną – jak w 2K).

    Zaletą jest doskonała przyczepność i trwałość – powłoki rozpuszczalnikowe (zwłaszcza 2K) cechują się wysoką odpornością na uszkodzenia, chemikalia, promienie UV itd. 

    Wadą jest intensywny zapach i konieczność stosowania środków ochrony (maski, rękawice) przy aplikacji. Malując dach farbą rozpuszczalnikową, trzeba zachować ostrożność – są to produkty łatwopalne, a opary rozpuszczalników wdychane w nadmiarze szkodzą zdrowiu.

  • Kompatybilność przy przemalowywaniu: Ogólna zasada – farbę wodorozcieńczalną można zwykle pokryć farbą rozpuszczalnikową, jeśli stara powłoka jest mocna. Natomiast odwrotna sytuacja bywa ryzykowna: rozpuszczalnik zawarty w nowej farbie może rozmiękczyć starą farbę wodorozcieńczalną (akrylową) jeżeli ta nie jest dostatecznie utwardzona lub odporna. Jak opisano wcześniej, test rozpuszczalnikowy na starej powłoce rozwieje wątpliwości

     Jeśli wynik testu jest zły (stara farba reaguje – marszczy się), mamy dwie opcje: albo usunąć starą powłokę, albo zastosować także farbę wodorozcieńczalną do renowacji, zamiast okrętowej. Na szczęście większość farb przemysłowych 1K (alkid, akryl) po kilku latach jest już dość “przepieczona” słońcem i rozpuszczalnik w nowej farbie im nie szkodzi. Mimo to zawsze warto przeprowadzić próbne malowanie fragmentu dachu.

  • Łączenie warstw różnych typów: Gdy planujemy pełny system (podkład + nawierzchnia), najlepiej stosować produkty jednego producenta i według zaleceń. Np. Jotun zaleca, by na podkład epoksydowy kłaść nawierzchnię poliuretanową (obie rozpuszczalnikowe 2K) – wtedy mamy pewność kompatybilności. Z kolei na podkład alkidowy nie powinno się kłaść nawierzchni epoksydowej 2K, bo rozpuszczalnik epoksydu i jego chemia mogą pogorszyć związanie alkidu. Farby wodorozcieńczalne zwykle nie są używane w połączeniu z 2K (wyjątkiem są specjalne hybrydowe systemy, rzadko na dachach). Dlatego trzymając się systemów Jotun, np. Vinyguard (podkład 1K) + Conseal/Pilot (nawierzchnia 1K) albo Jotamastic (podkład 2K) + Hardtop (nawierzchnia 2K), unikniemy potencjalnych konfliktów chemicznych. Producent w kartach technicznych wskazuje, jakie kolejne warstwy są dopuszczalne.

    Jakie farby zastosować?

    Farby jednoskładnikowe (np. Jotun Conseal TU) nadają się do renowacji dobrze trzymających się powłok. Są łatwe w użyciu i dostępne w popularnych kolorach.

    Jeśli chcemy zastosować system podkład + nawierzchnia, możemy użyć podkładu Jotun Vinyguard SG 88 i farby nawierzchniowej Conseal TU, Pilot ACR .

    Przy mocno zniszczonej powłoce warto sięgnąć po system dwuskładnikowy: epoksyd Jotamastic 90 + poliuretan Hardtop XP/Flexi.

    Podsumowanie

    Renowacja blachodachówki wymaga dobrego przygotowania i doboru odpowiednich materiałów. Farby okrętowe Jotun, odpowiednio zastosowane, mogą znacznie przedłużyć żywotność i estetykę pokrycia dachowego. Dobrze przygotowana powierzchnia i właściwa aplikacja to klucz do sukcesu.